Store
eBook: Jiva Tattva (Polish translation)
Poznajemy tu dualizm wedyjski, odmienny od psychofizycznego, zaproponowanego przez Kartezjusza. O ile w jego ujęciu granicę wyznaczamy na linii umysłu i ciała, tak tutaj struktura psychosomatyczna należy do przestrzeni ciała materialnego, a istota duchowa – atman – jest bytem zasadniczo od niego odrębnym i migrującym poprzez wcielenia, aż do wyzwolenia. Ich połączenie, a raczej współistnienie, nazywamy właśnie dźiwą (jīva), inaczej ucieleśnionym atmanem. Niemniej na dualizmie rzecz się tutaj nie kończy, gdyż mamy tu do czynienia z filozofią niepojętej jedności i różnicy (acintyabhedābheda).
Książka omawia między innymi ontologiczny podział dźiw na dwa typy: bezpoczątkowo uwarunkowane i bezpoczątkowo wyzwolone. Opisuje także trzy rodzaje energii Boga: wewnętrzną, pośrednią i zewnętrzną – gdzie pośrednią stanowią właśnie liczne, indywidualne dźiwy dwojakiej natury. Energią zewnętrzną jest świat materialny w całym jego makro- i mikrokosmicznym majestacie. Natomiast energią wewnętrzną, inherentną Bogu, jak Jego serce, jest miłość do Niego.
Cała wędrówka uwarunkowanej dźiwy, według wisznuizmu bengalskiego, polega na zorientowaniu się w jej bezpoczątkowej niewiedzy duchowej i jej bezpoczątkowym związku z równie wieczną materią oraz na dostrzeżeniu wyjścia z tej sytuacji – poznawaniu i wyzwalającej miłości Boga. Niemniej wiedza, która leży u podstaw tej podróży, pokazuje nam, że każdy z tych elementów jest w zasadzie Jego energią – nie ma tu więc mowy o ontologicznym podziale na to, co boskie, i na to, co nieboskie czy demoniczne. Takie rozróżnienie, owszem, istnieje, ale nie jest ostateczne. W myśli wisznuickiej nawet demony są w stanie doświadczyć wyzwolenia, gdyż demoniczna postać jest zaledwie częścią zewnętrznej energii Boga, natomiast zamieszkujący ją świadomy byt jest częścią Jego energii pośredniej.
Pozycja ta jest doskonałym wprowadzeniem zarówno dla osoby chcącej poznać hinduistyczny pogląd na świat, jak również dla miłośników jogi czy indologów. Zawiera porównania omawianego w niej wisznuizmu bengalskiego do innych indyjskich systemów filozoficznych, w tym buddyzmu.